Böbrek Taşları / Endoüroloji

Gelişen teknolojiyi kullanan modern tıp her geçen gün hastalara daha güvenilir, daha konforlu, daha hızlı ve en önemlisi daha az acı veren tanı ve tedavi imkanları sağlamaktadır. Bütün cerrahi branşlarda hastaya daha az zarar veren ameliyat tekniklerine (neştersiz veya kapalı ameliyat) bir yöneliş mevcuttur. Bu tip bir cerrahi ile daha az ağrı hissetmek, hastanede daha az kalmak, eve ve işe çok daha kısa sürede dönmek mümkün olacak ve de kozmetik sonuç kusursuz olacaktır. Günümüz insanının hastalık durumundaki en önemli kaygılarından biri de kendisine en az zarar veren cerrahi yöntemi seçebilmektir.

Üroloji biliminin bir alt dalı olan endoüroloji organ ve dokulara hemen hiç zarar vermeden böbrekler ve idrar yollarına ait birçok hastalığın tanısını koymaya ve bu hastalıkların cerrahi tedavisne imkan sağlar. Bu hastalıkların başında da böbrek ve idrar yollarının taşları gelir.

Endoskoplar yardımı ile idrar kanalları boyunca ilerleyerek herhangi bir seviyedeki taşlara ulaştıktan sonra dokulara hemen hiç zarar vermeden taşların ortadan kaldırıldığı cerrahiye endoskopik taş cerrahisi adı verilir. Doğal idrar yollarının kullanılması mümkün olmadığında ya da üriner sistemin dış tabakalarından girişim yapılmasının gerekli olduğu durumlarda endoskop veya laparoskop açılan birkaç mm boyutundaki küçük delik veya deliklerdenböbrek veya batın içerisine sokularak taşın tedavi sisağlanmaktadır. Bu tip yöntemler ise perkütan cerrahi ve laparoskopi yöntemleridir.

Türkiye’deki en donanımlı endoüroloji ünitelerinden birisine sahip olan Kent Hastanesi Üroloji Bölümününde böbrek, idrar yolu ve mesane taşlarının tamamı bu tip kapalı yöntemler ile tedavi edilmektedir.

Fleksibl Üreterorenoskopi (RİRC, Retrograd İntraRenal Cerrahi):

“Flexible” eğilip, bükülebilme özelliği anlamına gelir, bu özellik sayesinde flexible üreterorenoskop böbrek içerisinde en uç köşelere kadar ulaşmamıza olanak sağlamakta ve buradaki taşları içerisinden geçen lazer ile kırmamız mümkün olmaktadır.

Taş tedavisinde oldukça yüksek deneyimimiz sayesinde flexible üreterorenoskopi yöntemi ile 3 cm boyuta kadar böbrek taşlarını tedavi edebilmekteyiz.

Bu yöntemin avantajları:

• Vücut bütünlüğüne zarar vermeyen, en kozmetik cerrahi yöntem
• Günübirlik cerrahi
• Kısa sürede normal yaşantı ve işe dönüş
• Minimal komplikasyon oranı
• Böbrek fonksiyon bozukluğu olan hastalarda uygun
• Kanama bozukluğu olan ve kan sulandırıcı kullanan hastalarda güvenli yöntem.

Perkütan Nefrolitotripsi (PNL)

Perkütan Böbrek Cerrahisi: 1 cm’lik bir kesiden böbreğe yerleştirilen bir tüp içerisinden Nefroskop adı verilen endoskoplar ile doğrudan böbreğin içine girilerek böbrek taşlarının, böbrek kanalı darlıklarının ve böbrek içini döşeyen tabakanın kanserlerinin tedavisinde kullanılır. Nefroskop içerisinden taşa ulaştırılan lazer, hava basınçlı ya da ultrasonik taş kırma cihazları ile taşlar parçalanıp özel endoforsepsler yardımı ile dışarıya alınır. Açık cerrahi ile böbreğe ve taşlara ulaşmak için hem karın duvarında hem de böbrekte çok büyük kesiler yapılması gerekirken bu yöntem ile 1 cm çapında bir delikten bütün ameliyat gerçekleştirilmektedir. Ameliyat yarası açık cerrahiye göre çok küçük olduğundan ameliyat sonrası ağrı açık cerrahiyle kıyaslanmayacak derecededir ve hastalar genelde 24 saat içerisinde taburcu olmaktadırlar.

Bu yöntem ayrıca böbrek kanalı darlıklarının tedavisinde de kullanılmaktadır. Yine 1 cm’lik kesiden böbrek içerisine girilerek dar kanal özel bıçaklar ile ya da lazer kullanılarak açılır. İşlem dakikalar içerisinde tamamlanır ve hastalar genelde 24 saat içerisinde taburcu olurlar.

Taş Kırma (Eswl)

Modern çağ insanını tehdit eden en sancılı hastalıklardan birisi olan böbrek taşları ilkel çağlardan beri insanoğlunun en önemli sağlık sorunlarından birisi olma özelliğine de sahiptir. 7000 yıl öncesine ait Mısır mumyalarında bilim adamlarının böbrek taşları bulmuş olması bizler kadar atalarımızın da bu sağlık probleminden etkilenmiş olduğunun kanıtıdır. Ancak aradaki en önemli fark; onların tedavi şansı yoktu, bizimse var.

ESWL Nedir?

ESWL (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy - Vücut dışından şok dalgalarıyla taş kırma) günümüzde böbrek taşlarının tedavisinde en sık ve güvenle kullanılan tedavi yöntemidir. Bu yöntem vücut dışından gönderilen şok dalgalarının taşa çarparak onu kırması esasına dayanır ve açık cerrahinin aksine çevre dokulara zarar vermeden çalışır. Burada taşlar kum taneleri gibi parçalanırlar ve idrarla kolaylıkla atılabilecek hal alırlar. ESWL böbrek taşlarının cerrahiye gerek kalmadan ortadan kaldırılmasına olanak sağlayan, cerrahiye göre daha konforlu, daha risksiz ve daha ucuz bir tedavi yöntemidir.

ESWL Her Hastaya Uygun mudur?

Her böbrek taşı ESWL için uygun olmamakla birlikte tedavi gerektiren böbrek taşlarının %70’i için ESWL uygun bir tedavi seçeneğidir.

ESWL gebeler ve kanama bozukluğu olanlarda kesinlikle uygulanmaz. İdrar yolu enfeksiyonu olanlarda önce enfeksiyon tedavi edilmeli sonra ESWL uygulanmalıdır.

Aşırı şişman ve vücudunda ciddi şekil bozukluğu olan kimseler taş odaklaması yapılamayacağından ESWL için uygun adaylar değildir.

ESWL’nin Avantajları Nelerdir?

• Etkili ve güvenlidir
• Cerrahiye gerek bırakmadan tedavi sağlar
• Hastanede yatmayı gerektirmez
• Vücutta yara oluşturmadan tedavi eder
• İyileşme süresi çok kısadır.
• Etkinliği milyonlarca insan üzerinde gösterilmiştir.

ESWL Ne Kadar Başarılı Bir Yöntemdir?

Bu yöntemde başarı taşın 3 mm den küçük parçacıklar haline getirilmesi ve böbrekten temizlenmesidir. Başarı taşın cinsine, sertliğine, büyüklüğüne ve idrar yolunda yerleştiği yere göre değişir. Tek bir seansta kırılabilen taşlar olabileceği gibi tekrarlayıcı seanslara da ihtiyaç duyulabilir. Ortalama bir başarı oranı vermek gerekirse ESWL ile böbrek taşlarının %80’i ESWL sonrasında böbrekten temizlenirler. Başarıda en önemli faktörler: taşın özellikleri, kullanılan cihaz ve işlemi gerçekleştiren ekibin deneyimi şeklinde sıralanabilir.

ESWL Nasıl Uygulanır?

Hasta ESWL cihazının yatak benzeri masasına yatar ve bir x-ray cihazı yada ultrasonografi yardımı ile taş belirlenir ve şok dalgalarının taşa tam isabet edeceği şekilde odaklama yapılır. İşlem başlatıldığında cihaz otomatik olarak taşı hedefleyecek ve şok dalgaları sürekli olarak taşa isabet edecektir. Şok dalgaları gönderilmeye başlandığında “Çekicin taşa vurması” benzeri şok dalgalarının çıkardığı ses duyulur. Bu işlem taşın tamamen kırıldığı görüldüğünde veya işlemi gerçekleştiren doktorun belirlediği maksimum şok sayısında ulaştığında sonlandırılacaktır. . ESWL seansı ortalama 30–45 dakika sürmektedir. Taşların büyük çoğunluğu bir seansta kırılabilmekle beraber bazı taşlar için birden fazla seans gerekebilir.

ESWL İşlemi Ağrılı mıdır?

ESWL tedavisi hastaneye yatmaksızın gerçekleştirilir. Anesteziye çocuk hastalar dışında nadiren gerek duyulmaktadır. İşlem sırasında hastanın hissettiği şok dalgalarının ciltten geçerken yarattığı hafif batmalardan ibarettir. Yeni kuşak ESWL cihazlarında işlem oldukça ağrısız ve konforludur. İşlem sırasında ağrı hissedilmesi durumunda bir ağrı kesici uygulamasının ardından işleme devam edilebilmektedir. Tedavi sonrasında ağrı için birkaç gün ağrı kesiciler kullanılabilir.

ESWL Böbreğe Zarar Verir mi?

ESWL tedavisinin uzun dönemde böbrekte bıraktığı hasar çok azdır veya yoktur. Yaklaşık 20 yıllık bir geçmişe sahip yöntemin uzun dönem takip ve verileri elde edilmiş ve güvenilirliği ispatlanmıştır. Ancak çok büyük ve yaygın taşlarda aylarca sürekli ESWL uygulandığında böbrekte hasarın artabileceği ve hipertansiyon gelişebileceğine dair çalışmalar bulunduğundan 3-4 seans sonrasında kırılıp temizlenmeyen taşlarda ESWL tedavisine devam etmenin gereği yoktur. Ayrıca hasta seçerken ESWL için 2 cm’den küçük taşların uygun olduğunun altının çizilmesi gerekir. Daha büyük taşlarda tek seansta taşların ortadan kaldırılabildiği Perkütan Nefrolitotomi denilen modern cerrahi yönteme başvurmak gereklidir.

ESWL sonrasında idrarda hafif kanama olağandır ve birkaç gün içerisinde düzelir. Ciddi böbrek kanamaları nadirdir ve özellikle kanama bozukluğu olan kimselerde görülür. ESWL sonrasında görülebilecek önemli sorunlardan birisi büyükçe taş parçalarının idrar kanalından geçemeyerek kanalı tıkaması ve idrar akışını durdurmasıdır. Bu durum oldukça ağrılı seyredebilir. Bu durumda kanalı tıkayan taş parçalarına ek ESWL uygulaması yapılabilir yada endoskopik yöntem ile idrar kanalı taştan arındırılır. Özellikle büyük taşlarda doktorun öngördüğü böyle bir sorunu yaşamamak amacıyla ESWL öncesi idrar kanalına tıkanmayı engelleyici ince bir kateter yerleştirilebilir. Taşlar temizlendikten sonra kateter çıkarılır.

ESWL Sonrası Hastalar Nasıl Takip Edilir? Olası Riskler Nelerdir?

Kırılmış taş parçalarının idrar kanalından geçerken olası tıkanıklık yaratması durumunda akamayan idrarın basıncıyla ağrılar olabilir. Tıkanıklığın olmaması ve bol idrarla birlikte taş parçacılarının atılabilmesi için günde en az 3 lt. su içilmesi ve olabildiğince hareketli olunması önerilmektedir.

Hastaların işlemi takip eden gün işlerinin başına dönmesinde herhangi bir sakınca yoktur. Yaklaşık 1 hafta sonra yapılacak kontrolde taşın böbrekten tamamen temizlenip temizlenmemesine göre taş kırma işlemine devam edilip edilmeyeceğine karar verilir.